Detalles, a grandes rasgos (I)

Etiquetas

A Lanzada, castro, fenicios, romanos, Sanxenxo

Hoxe vou falar un pouco sobre a historia antiga de Sanxenxo, entendendo Sanxenxo non só como o núcleo habitacional onde está o concello, senón tamén como as áreas circundantes que o compoñen actualmente.

Comezamos en Noalla, onde se atopa o castro da Lanzada, a carón do mar. Está xusto antes da ermida da Nosa Señora da Lanzada e o afloramento granítico que contacta co mar. Este castro, segundo as últimas interpretacións, puido funcionar como unha área de comercio marítimo. A súa situación a carón do mar é unha baza a favor disto, posto que os castros normalmente están situados en zonas de difícil acceso para ser defendidos. Ademais, un dos edificios escavados ten pinta de ser un almacén. Hai información que di que aquí os fenicios salaban o peixe para logo comercializalo. Non sei se iso está demostrado completamente, pero o negocio do sal (xa sexa por fenicios, indíxenas ou romanos) si que pode ser certo, posto que, para comerciar co peixe, hai que tratalo para que dure o máximo posible e o sal era o único medio para conservalo durante certo tempo (á parte do xeo, pero non creo que fose moi común atopar xeo na zona da Lanzada). Por outro lado, está ben documentada a actividade dos fenicios nas zonas próximas a Galicia.

Falando un pouco dos fenicios, hai que dicir que proceden da zona do Levante do Próximo Oriente, onde se atopan actualmente países como Siria, Israel ou Palestina. Unha das súas colonias máis importantes foi a de Cartago, no norte de África, na actual Túnez. Esta colonia fíxose independente e conseguiu un gran poder mediante o comercio polo Mediterráneo, tendo unha gran presenza na península Ibérica, onde fundaron algunha cidade, como Cartago Nova (a actual Cartagena). Os episodios máis famosos desta civilización son as guerras Púnicas, que a enfrontaron a Roma no século III a.C. A mesma Roma sería a encargada da súa desaparición, coa destrución total de Cartago, ante o medo de que lles volvese plantar cara. Había un senador romano que, en cada sesión do Senado, dicía que Cartago debía ser destruída. Un pouco pesado ó mellor este senador, pero así chegou Roma ó que chegou.

A presenza dos romanos nesta zona tamén está demostrada, a partir dos episodios da conquista da Hispania por parte de Roma, dende o século III ata finais do I a.C. A estes personaxes custoulles o seu levar a cabo a romanización desta área do noroeste peninsular. Foi a zona que máis traballo lles deu ós romanos, xunto con Numancia e a súa defensa ata a morte.

Á parte da fereza dos indíxenas, o terreo dificultoulles moito o traballo aos conquistadores. Os castros, como xa dixen, soen estar situados en zonas específicas para podérense defender. Así vemos castros nos cumios dos montes, en zonas de acantilados ou en áreas escarpadas. Deste xeito difucultan o acceso dos inimigos e impídenlles que fagan un ataque organizado.

Despois da Lanzada, hai outros castros por outras zonas de Sanxenxo, como en Dorrón ou algún que outro resto dalgunha poboación antiga, como no Monte Faro, pero xa son algo máis descoñecidos por min. Ademais, algún resto do fenómeno megalítico tamén parece haber por esta zona. Con respecto ó caso de Vilalonga en particular, algunha noticia teño oído dun posible castro, pero non atopei ningunha información ó respecto.

En conclusión, pódese dicir que xa hai xente vivindo en Sanxenxo dende hai bastantes anos, polo menos dende o século X a.C., aínda que seguramente sexa dende algúns séculos antes, xa que hai documentada actividade dende o Calcolítico, polo menos no centro de Portugal, que non queda moi lonxe de aquí. Se temos en conta o fenómeno megalítico das zonas atlánticas, podemos remontarnos xa ós milenios V-II a.C.

Fontes:

alanzada.wordpress.com

http://www.sanxenxo.es

Advertisement

As normas da Igrexa

Etiquetas

herexías, Igrexa, Prisciliano, Vaticano

Onte mesmo lin unha noticia nun xornal dixital (Informador.com) sobre un tema que sempre chama moito a atención, a relixión. En xeral, o artigo era sobre o Vaticano, que é o que manda nos temas da relixión católica.

Nel dicíase que o Vaticano ía publicar unhas normas sobre como poder xulgar a veraciade das aparicións da Virxe, as revelacións místicas e outras manifestacións divinas.

Isto xa en si é bastante chamativo, por non dicir estúpido. Xa me gustaría ver a min esas regras para declarar a veracidade ou falsidade dunha aparición mariana. Que métodos científicos se han de seguir para o seu estudo?

Unha das preocupacións que alega a Igrexa para levar adiante isto é o medo a que se produzan novas herexías. En palabras do actual Papa, Benedicto XVI, o que queren é “axudar aos fieis a distinguir ben a palabra de Deus da das revelacións privadas”.

É dicir, temen que algún loco que teña un trastorno psíquico, xa sexa pasaxeiro ou temporal, e crea ver unha aparición mariana ou crea ter unha revelación do máis alá e se desvíe do camiño marcado pola igrexa de Roma, como xa ocorreu tantas veces ao longo da historia.

Por exemplo, unha destas desviacións da doctrina papal foi o Arrianismo, que consideraba a figura do fillo, Xesús, menos importante que a figura do pai, Deus. É dicir, Xesús estaría por enriba dos homes, pero por debaixo de Deus. Outra herexía, según a Igrexa católica, por suposto, era o Adopcionismo, unha corrente que enunciaba que Xesús era adoptado por Deus. É dicir, quítaballe bastante importancia á figura do mesías católico.

Algo máis cerca de nós, xeograficamente, estaría o Priscilianismo, unha herexía que xira en torno a un personaxe principal, Prisciliano, ao que algunhas fontes sitúan na zona da Gallaecia romana, aínda que non é totalmente fiable. Outros, incluso, sitúan a Prisciliano no nicho do apóstolo Santiago. Este Prisciliano seguía unha corrente bastante ascética, é dicir, defendía unha vida retirada, coa prohibición de catar muller (e home, sobreenténdese), etc. Algunhas das súas prácticas chocaban coas doutras figuras relixiosas da península Ibérica, polo que foi denunciado e castigado coa pena de morte.

Ben, aínda que todo isto sexa bastante literario e atractivo, non ten que ver para que sexa verídico. Calquera pode dicir que tivo unha revelación sen ter que demostralo cientificamente, coa posibilidade de que unha multitude te siga (así ocorre en practicamente tódalas relixións) e creza a súa “popularidade”.

Algo parecido ocorreu no islam. Mahoma, un mercader da Meca, dixo ter unha revelación de Deus, arredor do 624, polo que se puxo a propagala mensaxe. Isto que quere dicir, que Deus xoga a dúas bandas e divírtese véndoo? Ou pola contra significa que os humanos somos bastante estúpidos e temos a necesidade de crer nalgunha forza sobrenatural? Eu decántome máis pola segunda.

En definitiva, parece que o Vaticano non quere perder clientes con algunha posible disidencia nas súas filas. Xa bastante foi o cisma de Oriente, que separou a Roma de Bizancio, creando o cristianismo ortodoxo, ou a separación dos protestantes, ou outras moitas separacións máis.

Na procura de fontes (fiables)

Etiquetas

duque de Patiño, Fontes, metodoloxía, transformacións sociais

Para levar a cabo este blog, unha das primeiras cousas que me propuxen foi que me guiaría polas fontes máis fiables, é dicir, as fontes escritas. Está claro que, hoxe en día, un traballo, por moi básico que sexa, non pode ser feito de calqueira maneira. O que non quita que se poidan utilizar as fontes orais, sobre todo como unha especie de “guía” a través da cal ir descubrindo detalles.

A través das fontes escritas pódese facer unha investigación sólida, deixando de lado as teorías especulativas. Isto aporta seriedade ao traballo, que é o que se busca cando se realiza unha empresa de certa importancia. As demais fontes (talvez menos fiables) só farán que o traballo poida conter falsidades e contradicións.

Tódalas fontes, pola súa parte, necesitan unha contrastación, a ser posible. Se obtemos datos a través do relato oral e temos a sorte de poder contrastalas con datos aportados polas fontes escritas, xa sería perfecto.

Para realizar a investigación sobre a historia dunha poboación hai que mirar, en primeira instancia, nos arquivos de igrexas da zona, nos do concello no que está inscrita esa poboación e nos da provincia na que se atopa o dito concello. Irmos máis aló podería facer que a procura primaria sexa bastante dificultosa. Todo isto podería ir paralelo á consulta doutro tipo de información que poidan aportar os habitantes da zona e que axude a orientar un pouco a busca, xa sexa información oral ou escrita, tanto en papel como electrónica.

É por iso que, ultimamente, ando na procura dalgunha fonte fiable, algún tipo de publicación científica universitaria. De momento a procura non deu moitos froitos.

De momento só atopei unha publicación que fala sobre Sanxenxo¹, aínda que só é de xeito efémero. A información que aporta é un breve resumo da historia do concello de Sanxenxo.

A publicación en cuestión di que Vilalonga é unha das nove parroquias que conforman actualmente o concello de Sanxenxo, sendo as outras Adina, Arra, Bordóns, Dorrón, Gondar, Nantes (de Reis), Noalla e Padriñán. Ademais, conta que Sanxenxo formaba parte da provincia de Santiago ata a división constitucional e a posterior reforma, dependendo tódalas parroquias da xurisdición da Lanzada, con señorío do arcebispo de Santiago, excepto pola parte de Vilalonga, que compartía o señorío co duque de Patiño, e Dorrón, que compartía o señorío con Juan Méndez.

Logo, Sanxenxo foi integrado no partido xudicial de Cambados, ata que, en 1836, créase Sanxenxo como entidade local independente, coa configuración que mantén actualmente, salvo pola presenza da illa de Ons, que se unirá ó concello de Bueu en 1844 a petición do marqués de Valladares, que daquela tiña o seu señorío na illa.

Isto todo foi o único que de momento puiden atopar. Non é pouca cousa en realidade, pois o texto xa nos fala das diferentes transformacións que se produciron dende que existían os señoríos e os sete reinos de Galicia, é dicir, dende o Antigo Réxime (antes do século XIX), ata a transformación en catro provincias (as actuais), a apirición das deputacións, etc., aspectos que aparecen xa ben entrado o XIX, trala morte de Fernando VII (1833). Ademais, tamén nos aporta certa información sobre personaxes destacados da zona, como poden ser o duque de Patiño, Juan Méndez ou o marqués de Valladares.

De momento nada máis. Continuarei procurando información para ir detallando pouco a pouco a transformación histórica que se sucedeu ó longo dos séculos en Vilalonga.

Notas.

¹Pereira Figueroa, M. A. (Dir)Inventario Arquivo do concello de Sanxenxo.

Comeza o estudo da historia de Vilalonga

Etiquetas

época, Igrexa, tumbas medievais

Vilalonga tamén conta con algo de historia. Ata agora pensaba, polo menos eu, que esta pequena poboación, de arredor duns 3.000 habitantes nos últimos anos (creo recordar), era unha vila “creada” hai relativamente pouco tempo, quizais do XVII ou XVIII. Pero polos últimos indicios atopados parece que non. Parece que posúe unha existencia algo máis longa.

Esta poboación atópase a carón do mar, de aí que gran parte da súa poboación se dedique (ou máis ben se dedicase) a negocios relacionados con este medio. A maior densidade de poboación atópase no centro da vila, pero hai outros núcleos arredor deste centro, con algo máis de dispersión habitacional.

Para comezar polo recorrido histórico partiremso da igrexa parroquial, a de San Pedro, que data do século XV. Probablemente sexa de finais deste ou de inicios do XVI, segundo me ten indicado algunha fonte vencellada a este edificio.

Esta igrexa presenta unha planta basilical, tradicional no cristianismo, dunha soa nave. É unha pequena construción propia dunha vila con pouca poboación. Nada que comparar con outras construcións propias de cidades, que adoitan ser de maiores proporcións, con intención de acoller a unha maior cantidade de persoas.

Segundo as miñas fontes, dende a época da súa construción o edifico non foi modificado, aínda que seguramente foi feito algún traballo co fin de mantelo edificio en bo estado, pois non creo que aguantase tantos anos sen mantemento. O que si foi modificado un pouco foi a área exterior da igrexa, quedando algo mellorada coa pavimentación que se fixo sobre o chan de terra anterior.

A colocación deste pavimento fixo que se tivesen que sacar os restos das tumbas que se atopaban no chan, xa que ese era antes o lugar de enterramento. Estes restos foron trasladados ó cemiterio que está pegado ó edificio.

Tamén da mesma época que a igrexa é un panteón, que se atopa á dereita da entrada da igrexa, e que pertence á familia dos Velón, unha das grandes familias desta zona, segundo me dixeron, e que posuían bastante cantidade de terras ao redor da zona. Á parte desta familia tamén me falaron doutra moi poderosa por esta mesma zona, pero non recordo o seu nome.

Por outro lado, outra construción feita á par que a igrexa é a “casa do cura”, que se atopa próxima á igrexa. Está en bastante mal estado, pero creo que hai plans para reconstruíla.

Ademais de todo isto, na parte traseira da igrexa, por fóra do muro que pecha o recinto, feito hai poucos anos, atópanse uns elementos moi curiosos. Algunhas fontes da zona falan duns nichos onde eran enterrados os mouros, eses grandes clásicos do imaxinario galego, coa imaxe do corpo gravado na pedra. Son uns nichos que probablemente albergaron os restos de persoas en época medieval (séculos V – XIV). O malo é que se atopan nun estado pésimo de conservación (o normal estando en Galicia). Ademais, foron destruídos parcialmente coa construción do muro de peche do recinto da igrexa e seguramente que tamén fosen danados outros nichos coa construción dun camiño asfaltado que leva ó novo cemiterio, situado un pouco máis arriba. Pese a isto, se un se fixa aínda se poden observar nas pedras as figuras ladrabadas que suxiren a forma do corpo.

Sería estupendo poder recuperar estes restos (se realmente son o que parece que son) e poñelos en valor.